Những mỏ đá và loại đá quý tại Việt Nam

Hầu hết các loại đá quý được khai thác ở Việt Nam, dọc theo vùng núi miền Trung, cao nguyên Lâm Đồng và các vùng núi phía Bắc, nhất là những vùng núi cao hiểm trở.

Chúng ta có nhiều loại đá quý, phân bố ở nhiều vùng khác nhau, trong đó đáng kê nhất phải kể đến: Ruby, Saphire: Các mỏ Lục Yên, Tân Hương, Trúc Lâu (tỉnh Yên Bái), Quỳ Châu, Quỳ Hợp (Nghệ An), Trường Xuân (ĐakNông), Di Linh (Lâm Đồng), Ma Lâm , Đá Bàn (Bình Thuận), Gia Kiệm (Đồng Nai)…
Spinel: Lục Yên (Yên Bái), Quỳ Châu, Quỳ Hợp (Nghệ An), Tây Nguyên.
Topaz: Thường Xuân (Thanh Hoá) Aquamarien, Beryl: Thường Xuân (Thanh Hoá), Cam Ranh (Ninh Thuận) Thạch anh các loại: Tây Nghệ An, Bảo Lộc (Lâm Đồng), Núi Dinh (Bà Rịa -Vũng Tàu), Đồng Nai, Quảng Nam, Phú Yên, Tây Nguyên.
Turmaline: Lục Yên (Yên Bái), Bảo Lộc (Lâm Đồng) Zircon: Tây Nguyên 
Peridot: Tây Nguyên Granat: Nghệ An, Tây Nguyên.
Gỗ hoá đá (Petrifield wood): Tây Nguyên. Opal – Canxedon: Thủ Đức (TP.HCM), Tây Nguyên. 
Ngọc trai: Hiện nay, ngọc trai đã được nuôi ở nhiều vùng biển khác nhau của nước ta như Quảng Ninh, Hải Phòng, Phú Yên, Nha Trang.

 

Khu vực Yên Bái Yên Bái có các mỏ ruby nổi tiếng nằm rải rác dọc quốc lộ 70 từ thị xã Yên Bái lên huyện Lục Yên. Một trong các mỏ nổi tiếng nhất có thể kể đến là mỏ Tân Hương (phát hiện viên ruby nặng gần 2,6kg), mỏ Trúc Lâu (phát hiện viên ruby nặng gần 2kg) và mỏ Lục Yên. Khu vực này vào những năm 90 có chợ đá quý nằm ở huyện Lục Yên, do người dân thành lập nhằm thu mua và buôn bán đá quý, đến nay chợ chỉ họp nhằm mục đích giao lưu, buôn bán những mặt hàng có giá trị nhỏ. Hiện nay, hiệp hội đá quý Lục Yên được thành lập nhằm quản lý các hoạt động khai thác và buôn bán. Ngoài ruby, Yên Bái cũng có spinel, saphir, tourmaline, garnet và một số đá quý khác.
Mỏ ruby ở Quỳ Châu Cuối những năm 80 của thế kỷ trước, một số mỏ ruby được phát hiện tại các xã Châu Bình, Châu Hồng thuộc huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. Các mỏ nổi tiếng là mỏ “đồi Tỷ” và “đồi Triệu”. Tên gọi này được đặt theo giá trị và chất lượng của Ruby, sở dĩ người dân gọi là mỏ “đồi Tỷ” bởi ruby ở đây được cho là có giá trị tiền tỷ, còn ruby ở đồi triệu có giá trị tiền triệu. Theo đánh giá, chất lượng ruby ở Quỳ Châu thuộc loại đẹp nhất thế giới, hiện nay ruby loại này chỉ có ở tỉnh Mogok (Myanmar), một số mỏ ở Thái Lan.

Miền nam Việt Nam Một số mỏ saphire được phát hiện ở Đak Nông, Lâm Đồng, Bình Thuận và Đồng Nai. Ngoài ra tại khu vực xã EaHleo, Đơn Dương, Vân Hòa cũng phát hiện ruby nhưng trữ lượng và kích thước nhỏ.
Đá quý nhóm II Đá quý nhóm II bao gồm các loại đá bán quý như beryl, aquamarine, tourmaline, topaz… Beryl và aquamarine: Trong quá trình lập bản đồ địa chất năm 1985, chúng ta đã phát hiện ra các mỏ aquamarine và topaz ở Xuân Lẹ, Thường Xuân, Thanh Hóa và một số địa bàn thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. Topaz: Topaz được phát hiện tại Xuân Lẹ, Thanh Hóa (với trữ lượng khoảng 41,53 tấn), Bảo Lộc, Lâm Đồng và một số địa bàn thuộc tỉnh Yên Bái. Tourmaline: Tourmaline được phát hiện ở Lục Yên, Yên Bái tuy nhiên chất lượng và giá trị thương mại chưa cao. Năm 2008 các mỏ tourmaline cũng được phát hiện thêm ở một số địa bàn thuộc tỉnh Bắc Kạn. Spinel: Spinel được phát hiện tại các mỏ ở Lục Yên, Tân Hương (tỉnh Yên Bái) và Quỳ Châu (Nghệ An). Các mỏ spinel ở đây có giá trị thương mại rất cao.
Zircon: Các mỏ zircon được tìm thấy ở Kon Tum, Dak Lak, Gia Lai, Bình Thuận và Lâm Đồng. Peridot: Peridot chủ yếu được tìm thấy ở hai mỏ Hàm Rồng và Biển Hồ thuộc Lâm Đồng.
Thạch anh, opal, canxedon: các biến thể thạch anh bao gồm thạch anh pha lê và thạch anh khói (phát hiện ở Xuân Lẹ – Thanh Hóa, Thạch Khoán – Vĩnh Phúc, Kỳ Sơn – Nghệ An), thạch anh tím amethyst (phát hiện nhiều ở Đơn Dương – Lạng Sơn và một số nơi thuộc Gia Lai), thạch anh đen morion (phát hiện ở Lộc Tân-Lâm Đồng). Thạch anh hồng (phát hiện ở Đà Nẵng và Tây Nguyên, tuy nhiên độ trong thấp, chỉ có thể làm sản xuất hàng mỹ nghệ). Opal và canxedon được tìm thấy nhiều tại một số tỉnh Tây Nguyên như Gia Lai, Lâm Đồng, Kon Tum… tuy nhiên giá trị thương mại thấp, không phù hợp làm trang sức mà chỉ có thể làm hàng mỹ nghệ.
Jedeit và nephrit: Phát hiện ở Cò Phương-Sơn La, tuy nhiên chất lượng và giá trị thương mại thấp, không phù hợp làm trang sức. Tektite: tektite được phát hiện nhiều trong khắp cả nước, tuy nhiên loại có kích thước lớn và có giá trị cao thường được tìm thấy ở Kon Tum, Lâm Đồng, Phú Quốc và khu vực biên giới Việt-Lào. Fluorite: Fluorite (Fluorit) được phát hiện và khai thác nhiều ở Xuân Lãnh-Phú Yên và Đồng Pao-Lai Châu.